یک روغن موتور عالی چه مشخصاتی دارد؟!

روغن موتور چیست ؟

روغن موتور یکی از فراورده های شیمیایی  به منظور روانکاری ، کاهش سایش قطعات موتور، شست و شوی داخل موتور و تمیز نگهداشتن قطعات داخل موتور از دوده و …. ، آب بندی کامل بین سیلندر و پیستون، خنک نمودن قطعات داخلی موتور، و محافظت قطعات موتور در مقابل خوردگی است  ، روغن موتور ترکیب روغنهای پایه و افزودنی ها مجاز که به منظور افزایش کارایی روغن به آن اضافه میشوند بدست می آید. روغـن مـــــــوتور ها  انواع مختلفی دارند که به تفضیل در این مقاله به آن خواهیم پرداخت .

• روغن موتــــــورهای پایه معدنی ( مینرالMineral )
• روغن موتـــــورهای پایه سنتتیک ( Synthetic )
•  روغن موتــــــورهای نیمه سنتتیک (Semi-Synthetic)

۱) روغن موتورهای مینرال   Mineral :

روغن موتورهای مینرال  Mineral ، ساده ترین و ارزان ترین نوع تولید شده روغن موتور میباشند ، در فرآیند تولید روغن مـــوتورهای مینرال  Mineral هیچ گونه فرآیند بهینه سازی استفاده نشده است در نتیجه روغن موتــــــورهای مینرال    Mineralفقط مناسب خودروهای قدیمی میباشند و توصیه میشود از روغن موتورهای مینرال  Mineral برای خودرو های جدید استفاده نگردد .

۲) روغن موتورهای نیمه سنتتیک Semi-Synthetic :

روغن موتــــــورهای نیمه سنتتیک Synthetic ترکیبی از روغن موتورهای سنتتیک و روغن موتور ساده (مینرال) است. فرمول شیمیایی روغن موتورهای نیمه سنتتیک Synthetic به طوری اصلاح و بهسازی شده اند که مقاومت و دوام و کارایی آن ها نسبت به سایر روغن ها بالا تر باشد . استفاده از روغن موتورهای نیمه سنتتیک Synthetic در خودروهای امروزی و متدوال داخلی مانند  پژو ۲۰۶، پژو ۴۰۵ ، پژو پارس، سمند، تیبا، پراید ، ال ۹۰ و …. توصیه میشود. قیمت روغن موتورهای نیمه سنتتیک نسبت به روغن های مینرال گرانتر میباشند ولی نسبت به نوع روغن موتور سنتتیک یا تمام سنتتیک ارزانتر میباشند .

۳) روغن موتورهای سنتتیک یا تمام سنتتیک Synthetic :

روغن موتــــــورهای سنتتیک یا تمام سنتتیک Synthetic بر اساس تحقیقات و پژوهش ها در حوزه تولید روغن مــــوتور فرآوری و تولید میشوند ،  که تمام ناخالصی‌های روغن موتور به طور کامل حذف شده و فرمول شیمیایی روغن موتورهای سنتتیک بطوری بهسازی شده اند که داوم و مقاومت بیشتری نسبت به روغن موتورهای نیمه سنتتیک و روغن موتورهای مینرال داشته باشند . برای خودروهای تکنولوژی بالا و گران قیمت مانند Benz , Toyota ,Honda , Hyundai , Kia , Porsche, Maserati   روغن موتورهای سنتتیک یا تمام سنتتیک Synthetic  توصیه میشود ، هرچند که نباید فراموش شود که هر چند که روغــن موتورهای سنتتیک یا تمام سنتتیک بعلت کیفیت بالاتر برای تمام خودرو ها قابل استفاده است اما بعلت قیمت بیشتر استفاده از آنها در مواردی که توصیه شده نیست باعث تحمیل هزینه بیشتر میشود .

روغن موتـــــورهای پایه سنتتیک ( Synthetic )

روغن موتــــــورهای پایه معدنی ( مینرالMineral )

روغن موتورهای نیمه سنتتیک Synthetic

مشخصه های دیگر روغن موتور چیست ؟

هنگامی که یک روغــن موتور را خریداری میکنید مشخصه دیگری که علاوه بر نوع آن که همانطور که در بالا اشاره شد میتواند بر سه نوع روغن موتورهای پایه معدنی ( مینرالMineral ) – روغن موتورهای پایه سنتتیک ( Synthetic ) – روغن موتورهای نیمه سنتتیک (Semi-Synthetic)  باشد ، وجود دارد.

1. غلظت روغن
2. کیفیت سطح روغن

۱) غلطت روغن موتور

غلطت روغن معمولا برحسب دو عدد که پشت سر هم می آید گفته میشود . غلطت روغن موتور به شکل دو عدد پشت سر بصورت X-Y W نوشته میشود ،  مانند ۴۰-۱۰ W  یا   ۴۰-۵ W  که میزان ویسکوزیته روغن را نشان میدهد . عدد ویسکوزیته یک سیال ، بیانگر میزان مقاومت آن در برابر جاری شدن است. به عبارت دیگر هر چه این عدد بالاتر باشد سیال مقاومت بیشتری در برابر سیال شدن نشان میدهد . برای مثـــال مقاومت عسل نسبت به آب برای جاری شدن بیشتر است پس عدد ویسکوزیته عسل از آب بیشتر میباشد .

 SAE مخفف عبارت Society for Automobile Engineers (انجمن مهندسین خودرو)، ویسکوزیته‌ی انواع روغن‌ موتــور را در دمای ۹۸٫۹ درجه‌ی سانتیگراد (یا ۲۱۰ درجه‌ی فارنهایت) آزمایش می‌کند ، که این دما همان دمای موتور خودرو پس از گرم شدن است ، اندازه گیری میکند .

 برای اینکه مساله کاملاً واضح بشود دو روغن موتــــــور ۴۰-۱۰ W  و ۴۰-۵ W  را با هم مقایسه میکنیم ، روغن موتور ۴۰-۱۰ W یعنی اینکه گرانروی روغن در هنگام استارت ۱۰ و پس از حدود ۱۵ دقیقه که موتور خودرو گرم شد گرانروی روغن برابر ۴۰ است و در مورد  روغن موتور ۴۰-۵ W  نیز همین طور یعنی اینکه گرانروی روغن در هنگام استارت ۵ و پس از حدود ۱۵ دقیقه که موتور خودرو گرم شد گرانروی روغن برابر ۴۰ است ، لذا استارت روغن موتــــــور۵-۴۰ W   نرم تر از استارت روغن موتـــــور ۴۰-۱۰ W خواهد بود و توصیه میشود برای مناطق سردسیر ایران از روغن موتورهایی که ویسکوزیته پایین تری دارند استفاده بشود .

۲) کیفیت روغن موتور

طبقه بندی کیفی روغــن موتــــور از نظر کیفی به روشهای گوناگون طبقه بندی شده است. یکی از معتبر ترین تقسیم بندی ها مربوط به  موسسه نفت آمریکا (American Petroleum Institute (API است .

انجمن مهندسان خودرو با همکاری سازندگان موتور ، سیستم طبقه بندی کیفیت را برای روغن های موتـــوری را به وجود آورد. این طبقه بندی براساس آزمایش های موتوری که سطح های مرغوبیت را برای روغن های گوناگون ارزیابی می کند بنانهاده شد. اکنون سیستم طبقه بندی API شامل ۱۸ طبقه بندی کیفی است.

در این مجموعه ، ۱۸ طبقه بندی با حرف  Sبرای روغن های مورد بهره گیری در موتورهای بنزینی و ۱۰ طبقه با حرف C برای روغن های مورد استفاده در موتورهای دیزلی تدوین شده است.

 این سیستم طبقه بندی، یک سیستم با انتهای باز بوده و اجازه می دهد که طبقه بندی های نو مورد نیاز که مورد توافق انجمن های مهندسی و سازندگان موتور قرار گرفته باشد، به آن افزوده شود. همان گونه که در گذشته اشاره شد، این سطوح مرغوبیت به علت تغییر در طراحی موتورها و هم چنین فن آوری نو ساخت مواد افزودنی روغن های به سرعت از رده خارج می شود. به طور نمونه، روغن های موتوری بنزینی از نظر سطح کیفی از کم ترین رده تا بهترین شامل SA , SB , SC …….  است. به گونه نمونه سطح کیفی SB بهتر از SA و SC بهتر از SB و … است. این سطح های مرغوبیت به علت تغییر در طراحی موتورها و هم چنین فن آوری های نوین ساخت مواد افزودنی روغن ها، جایگزین سطح مرغوبیت گذشته شده و نوع پیشی از رده خارج می شود.

چه زمانی باید روغن موتور تعویض بشود ؟!

قبل از اینکه به این سوال پاسخ بدهیم که چه زمانی باید روغـــن موتور عوض بشود لازم میدانیم که اشاره ایی به وظایف اصلی روغن موتــــــــور کنیم . وظایف اصلی  روغن موتورعبارت اند از : ۱ – کاهش اصطحکاک بین قطعات محرک موتور (شاتون ، پیستون ، سیلندر و …)  ۲- کاهش سایش قطعات موتور ۳- تمیز نگه داشتن قطعات داخلی موتورخودرو  همانطور که مطلب برای شما روشن شده است روغن موتـــــور وظیفه های مهمی را برعهده دارد لذا هرگونه سهل انگاری نسبت به تعویض به موقع روغــــــن موتور گریبان گیر صاحب خودرو خواهد شد .

شاخصه هایی که به شما میگویند زمان تعویض روغن موتور رسیده است   

۱) صدای نامناسب موتور : 

وظیفه روغن موتور روان ‌کاری بین قطعات محرک موتورخودرو (شاتون ، پیستون ، سیلندر و …)  است . و وقتی روغن موتـــــور به مرور زمان خاصیت خود را از دست بدهد ، عملکرد و راندمان موتور خودروی شما کاهش پیدا می کند و  قطعات با هم برخورد می‌کنند و سایش بین قطعات ایجاد میشود و در نتیجه صدای موتور ماشین از حالت عادی بیشتر می شود.

۲) سیاه شدن روغن موتور : 

سیاه شدن روغن موتور بعلت واکنش مواد افزودنی پاک کننده موجود در روغن موتور با دوده حاصل از احتراق در موتور خودرو است برخی افراد گمان میکنند که سیاه شدن روغن موتور یعنی فرارسیدن  زمان تعویض آن است اما در واقع سیاه شدن روغن، نشان میدهد که روغن موتــــور خودروی شما وظیفه خود را بخوبی انجام میدهد و اگر که روغـــــن موتــــور خودروی شما پس از مدتی کارکرد  سیاه نمیشود ، دلیلی بر مرغوبیت روغن موتور خودروی شما نیست، بلکه به این معناست که روغن موتور خودروی شما قابلیت جذب ناخالصی های موجود را ندارد .

۳) اخطار چراغ چک موتور: 

اخطار چراغ چک موتور خودرو به دلیل کم بودن مقدار روغن موتـــــــور خودروی شما روشن می شود ،  که در این شرایط باید میزان روغن موتور را بررسی کنید و در صورت کم بودن آن به منظور تعویض روغن به تعمیرگاه مجاز مراجعه کنید. اما نباید فراموش بشود که روغن موتور خودروی شما عمر محدودی دارد و پس از طی شدن آن حتما باید نسبت به تعویض آن اقدام کنید این زمان با توجه به شرایط کار و عملکرد موتور ، کیفیت فیلترهای هوا و روغن ، مدت زمان ماندن روغن در کارتر و ترافیک و یا حرکت در محیط‌های با گرد و غبار و آلودگی زیاد و شرایط آب و هوایی نامناسب زمان تعویض روغن موتور بین ۵۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰ کیلومتر است البته این زمان تقریبی است و بهتر است از کاتالوگ موتور خودروی خودتان زمان دقیق آن رابیابید .

افزودنی ها یا ادتیو های روغن موتور خودرو

افزودنی ها یا ادتیو های روغـــــن موتور ترکیبات شیمیایی هستند که به روغن موتور خودرو افزوده شده اند تا خصوصیات خاصی را به روغن موتور  اضافه کند یا خصوصیاتی را در روغن موتور  بهبود ببخشد . افزودنی ها یا ادتیو های روغن موتور برای اولین بار در سال  ۱۹۲۰میلادی در روانکارها مورد استفاده قرار گرفت ، و پس از آن استفاده از افزودنی ها در روغن موتور گسترش یافته است بطوریکه امروزه غالب بهبود هایی که شرکت های مطرح در عرصه روانکارها و روغن های صنعتی بر روی روغن موتور انجام میدهند در زمینه بهبود افزودنی ها یا ادتیو های روغن موتور است  .  

وظایف افزودنی ها یا ادتیو های روغن موتور

۱)  محافظت از سطوح روانکاری شده :

افزودنی ها یا ادتیو های روغن موتور سطح مورد نظر را می پوشانند و به این ترتیب موتور خودرو را در برابر زنگ زدگی و سایش محافظت می کنند. افزودنی  یا ادتیو های ضد سایش ، ضد های خوردگی  و پاک کننده ها روغن موتور از این نوع می باشند.

۲) افزایش کارایی روانکار : 

افزودنی ها یا ادتیو های روغن موتور که باعث افزایش کارایی روانکار در کاربردهای خاص می شوند. بهبود دهنده های شاخص گرانروی ، بهبود دهنده های اصطکاک و افزودنی های پایین آورنده ی نقطه ی ریزش روغــــن موتــــور از این نوع می باشند.

۳) محافظت از روانکار:

افزودنی ها یا ادتیو های روغن موتور که باعث تاخیر در خراب شدن روغن موتور می شوند. افزودنی های ضد اکسیداسیون روغن موتور که تمایل روغن موتور را به اکسید شدن و تشکیل لجن را کاهش میدهند از این نوع هستند .

مهم ترین خواصی را که افزودنی  یا ادتیو های روغن موتور ایجاد می کنند عبارتند از:

• افزایش پایداری روغـــن موتــــــور در مقابل اکسید شدن
•  
• جلوگیری از کاهش گرانروی روغن موتــــور در دماهای بالا
•  
• کاهش خوردگی سطوح و جلوگیری از زنگ زدن سطوح
•  
• پایین آوردن نقطه ی ریزش روغـــن موتـــــــور و جلوگیری از تشکیل کف
•  
• کاهش اصطکاک سطوح درگیر

مقدار افزودنی ها یا ادتیو های روغن از مقادیر کم (چند ppm) تا مقادیر بالاتر (۲۵ درصد )  قابل تغییر است  کارایی روغن موتور خوب به کیفیت روغن پایه و نوع و میزان افزودنی های آن بستگی دارد. در صورت عدم استفاده از روغن پایه ی مناسب ، افزودنی ها نمی توانند به میزان مطلوبی کارایی روانکار را افزایش دهند. شرکت های معتبر در این عرصه همواره با انجام تحقیقات جدید روز به روز کیفیت محصولات خود را افزایش میدهند .

آیا باید روغن موتور چک شود ؟

آیا باید روغن موتــــــور چک شود ؟ سوال که گاها پرسیده میشود این است که هنوز هم باید روغن موتـــــــــور چک شود یا این مسئله مربوط به زمانی بوده است که خودرو ها نمایشگر وضعیت روغن نداشند ؟! از زمان اختراع خودرو در حدود سال ۱۸۸۵میلادی تا امروزه ، در میان رانندگان مرسوم بوده که و با وجود نمایشگر وضعیت روغن ، همچنان تست وضعیت روغن را انجام می‌ دهند . شاید با وجود  سنسورها و نمایشگر های متعدد در خودروهای مدرن امروزی ، چک کردن روغـــن موتـــور کاری بیهوده به‌ نظر برسد ؛ اما دست کم باعث بالا رفتن کاپوت ماشین می‎شود تا وضعیت ظاهری موتور و متعلقات آن، مثل رادیاتور، و… مشاهده شود.

نکته مهم : هنگام چک روغــن موتور نباید فراموش کنید این است که فقط در زمانی که خودرو کاملا سرد شده باشد حداقل یک ساعت پس از خاموش کردن خودرو اقدام به باز کردن پیچ مخصوص و بیرون آوردن گیج روغن کنید.  برای اینکه روغن موتور چک شود ، بهتر است یک‌بار، گیج روغن موتــــور را با دستمالی تمیز کنید و مجددا و به داخل محفظه بازگردانید سپس گیج روغن را بیرون آورده در این مرحله باید مقدار روغن داخل موتور بین خط مینیموم و ماکزیمم باشد.

علت کم کردن روغن موتور خودرو چیست ؟!

چنانچه کم‌ شدن روغن موتــــــور، برای خودروی شما زیاد اتفاق می‌افتد، دو سناریو وجود دارد. سناریو اول : احتمال روغن‌ریزی از موتور و از قسمت پیچ کارتر است که با میتوانید قبل از روشن کردن خودرو نگاهی به زیر خودرو بیاندازید و اگر لکه های روغن مشاهده کردید ، ایراد مربوط به پیچ کارتر است . سناریو دوم : ایراد روغن‌سوزی در خودرو شما است که آن را باید جدی بگیرید برای اینکه کاملا با ایراد آشنا بشوید لطفا مقاله ” ۳ نشانه برای فهمیدن روغن سوزی خودرو !! ” را مطالعه فرمایید .

نحوه افزودن روغن موتور

فرض‌ کنیم هنگام چک روغن موتور متوجه کمبود روغن در موتورخودرو شده‌اید. در این حالت باید با دانستن ویسکوزیته‌ی روغن موجود در محفظه خودرو اقدام به خرید روغن موتور مشابه و اضافه کردن آن به محفظه خودرو کنید. مهم‌ترین نکته برای افزودن روغن موتــــــور اطمینان از سرد بودن موتور خودرو است . اضافه‌ کردن روغن موتور را به آرامی انجام دهید و سپس گیج روغن را بررسی کنید تا درصورت رسیدن سطح روغن به میزان استاندارد یعنی بین خط مینیموم و ماکزیمم ، روغن موتور بیشتری اضافه نشود.

حرف آخر : چطوری مشخصات روی روغن موتور را بخوانیم ؟!

به طور کلی روی ظرف تمام روغن موتــــور ها یکسری شاخص‌های که معرف غلظت و کیفیت روغن است، وجود دارد . در یک نمونه ظروف های پرشده روغن موتور برای مثال این عبارت وجود دارد:

سطح کیفیت  API SJ

گرانروی یا غلطت SAE 20- 40 W

•  کلمه SAE  معرفی غلظت روغن
• کلمه API معرف کیفیت روغن

عبـارت API از کلمه ی A تا  E کلمه ای یک روغن نامرغوب یعنی روغن موتـــورهای ( S – A,B,C,D,E  )  نامرغوب هستند و از کلمه یF تا کلمه ی J  یک روغن درجه دو بشمار میرود یعنی روغن موتور های (  S –  F,G,H, J  )   یک روغن درجه دو است . از کلمه ای L  تا کلمه ی N  یک روغن موتور مرغوب است یعنی روغن موتورهای  ( S –  L,M,N   )  مرغوب هستند .

عبـارت SAE معرف غلظت یا گرانروی روغن است که هر چه بالاتر باشد به این معنا است که روغن دارای گرانروی بالاتری است . 

روغـــن موتـــــــور در مناطق گرمسیری ویژه  موتورهای یورو ۴ , TU5 , EF7 , XUL7 باید حتما از روغن SAE L استفاده شود  و روغن موتور باید در حدود  ۴ هزار کیلومتر عوض شود که  با احتساب ۲ هزار کیلومتر زمان کارموتور در حالت ایستا مانند  پشت ترافیک و … ۶ هزار کیلومتر زمان مفید تعویض روغــن موتور است . 

برچسب ها :

# روغن موتور

۰ تا ۱۰۰ فرآیند جوشکاری با قوس الکتریکی دستی SMAW

۰ تا ۱۰۰ فرآیند جوشکاری تیگ TIG (تنگستن)

سیر تا پیاز پیدایش علم هیدرولیک